Programa

Na pasada edición instauramos Cineuropa como festival competitivo. E a sección a concurso é a que mira cara ao presente e cara ao futuro, ás novas e novos realizadores que presenten a súa primeira ou segunda longametraxe. Once películas son as que vai valorar un xurado internacional. E chegan de foros tan relevantes como Sundance, Locarno, Venecia ou San Sebastián. É a oportunidade de descubrir os nomes que de seguro terán moito que dicir no cinema das vindeiras décadas. Sigan de preto estas once películas que recibirán os premios oficiais do festival na xornada de clausura.

Todos eses títulos dos que levamos meses escoitando valoracións porque foron noticia en Cannes, na Berlinale, no Lido. E o selo autoral dos nomes consagrados: Ulrich Seidl, Cristian Mungiu, Rebecca Zlotowski, Carlos Vermut, Ruben Östlund, Jerzy Skolimowski ou Mia Hansen-Løve, que inaugurou esta 36ª edición do festival coa súa última obra.

A panorámica polas cinematografías do resto do mundo. Moitas delas están entre o cinema máis celebrado durante a tempada. Nomes que son xa coñecidos abondo no noso festival: o coreano Park Chan-wook; o xaponés Koreeda; o iraniano Jafar Panahi, coas liberdades cada vez máis limitadas no Irán pechado sobre si mesmo; a arxentina Laura Citarella (a súa Trenque Lauquen é imprescindible); a brasileira Júlia Murat, Leopardo de Ouro en Locarno por Regra 34 ou o canadense Denis Côté, esta vez en chave de gran provocación. E —todo un acontecemento— o maior talento vivo, xunto a Marco Bellocchio, dos cineastas que arrincaron no século XX: o gran Paul Schrader, con O mestre xardineiro, película coa que consolida un período creativo crepuscular de magnitude impensable, cando xa o dabamos por amortizado.

No seu momento, na primeira década deste século, en Cineuropa apostamos polos primeiros indicios de que en Galicia xermolaba unha xeración con olladas poderosísimas. Seguimos daquela as curtametraxes de Oliver Laxe, Lois Patiño, Ángel Santos ou inauguramos coa primeira longa de Alfonso Zarauza. Celebramos a traxectoria libérrima de Alberte Pagán. Hoxe as súas obras son fitos en Cannes, en Berlín, en Locarno. Nesta 36ª edición centrámonos no momento doce que vive a animación en Galicia con Os demos de barro. E renderémoslle tributo a Lois Patiño, talento maior e cosmogónico do panorama internacional.

Non é necesario recalcarlle ao noso público o poder emocional, a capacidade de remover conciencias do xénero documental. Na escolma deste ano hai figuras de peso como Isabel Coixet, que revisa n’O teito amarelo un caso real de abusos sexuais sufrido por adolescentes, ou como Manuel Iborra, que bota a vista atrás e elabora un fermoso relato sobre as luces e sombras do pasado, a través do reencontro cunha película tan representativa do cinema español doutro tempo como Orquesta Club Virginia. E toda a atención para a que é xa unha das cintas do ano: coas imaxes de El caso Padilla descóbrese por vez primeira un material de arquivo áureo, as filmacións da autocrítica realizada polo poeta cubano Heberto Padilla na Habana, en 1971. Nese acto –que foi gravado en formato de cinema por ordes de Fidel Castro– asistimos ao ritual totalitario da autoinculpación, da delación dos outros. Son imaxes que destilan estupor –e case medo– mentres vemos o rostro de Padilla bañado de suor naquela xornada na que a revolución cubana perdeu internacionalmente a súa inocencia.

A produción latinoamericana da tempada non acaba no blockbuster Argentina 1985. Tampouco en fitos da programación deste ano, como El caso Padilla, Tengo sueños eléctricos ou Trenque Lauquen. A escolma de títulos da sección deste ano pasa por Chile e Blanquita, a recente película do ben coñecido Fernando Guzzoni, que gañou o premio ao mellor guión na sección Horizontes de Venecia. Tamén por Uruguai e El perfecto David, con adolescente á procura da beleza, do corpo perfecto. E coa homenaxe á gran cómica China Zorrilla no seu centenario, co clásico arxentino Esperando la carroza. Polo Brasil convulso de Três tigres tristes. A arxentina Jesús López, que concursou en San Sebastián. E un dos sleepers dos festivais deste ano, Sublime, un dos coming of age máis fermosos da tempada.

O xénero do musical concibiuse como un espectáculo que de seu, na súa natureza orgánica, quere a pantalla grande. Vostedes diranme que todo o cinema naceu para ser visto nesas condicións, e non se trabucan. Pero como imaxinar as soadas e inimitables coreografías circulares de Busby Berkeley (dentro ou fóra da auga) se non é desde unha butaca e fronte unha proxección xigante? Quen pode asegurar que puido apreciar as singularidades e case a revolución que Vincente Minnelli ensaia en Melodías de Broadway 1955 se non viu esta celebración en 35 milímetros? Por certo, tan longas e inadmisibles debían de resultar para a censura española do tempo as pernas de Cyd Charisse que a película, producida en 1953, estreouse no noso país como Melodías de Broadway 1955, cos dous anos que lles levou aos tipos da tesoira asimilar a anatomía da gran danzante.

Se nos preguntamos cantos musicais vimos como debe ser, en pantalla grande, sen contar o revival desta década con La la Land e o West Side Story de Spielberg, de certo que nos atopamos fronte a unha carencia colectiva. Só os cinéfilos en idade de retiro, maioritariamente, verían nesas condicións unha película deste xénero de Minnelli, de Stanley Donen, de Gene Kelly, Cukor, Howard Hawks ou George Stevens. Ou poderían contemplar as evolucións de claqué de Fred Astaire, o duelo de cores de cabelo e de diferenzas salariais entre Jane Russell e Marilyn Monroe, ou o afro empoderado avant la lettre de Lena Horne.

Tamén se fixa este ciclo en clásicos poucos difundidos en España, como as soberbias Sempre fai bo tempo ou The music man, maltratada desde que o distribuidor ibérico a rebautizara como Vivir de ilusión. Ou na obra mestra menos coñecida de Jacques Demy, Unha habitación na cidade, que será exhibida en versión restaurada.

É posible que algúns alcanzasen a saborear aquel intento por resucitar o musical como espectáculo de masas naquela onda de superproducións de finais dos 60, que encarnaron como ninguén Joshua Logan en Camelot e n’A lenda da cidade sen nome, e tamén William Wyler con Funny Girl ou Norman Jewison n’O violinista no tellado.

Recoñecemos que nas súas revisións do gran cinema clásico Cineuropa tiña unha débeda co musical. Igual que a copla foi o lenitivo dos duros anos de posguerra e franquismo, as luces provenientes de Broadway acendéronse co crack do 29. E iluminaron no seu clasicismo tres décadas de guerra e paz, de miseria e rexurdimento. Agora que fóra soa o que non sabemos se son os tambores de guerra ou o ring-ring do teléfono vermello, busquemos reforzo nunha fórmula de show que demostrou ser imbatible como antídoto fronte a tristeza. Vivamos baixo esa lei da irrealidade que impón o arco da vella que anuncia un mundo de Oz onde todo é posible: mesmo que Dorothy sexa Diana Ross e non a totémica Judy Garland.

A morte de Jean Luc Godard marca o fin dunha era artística na Historia do cinema. Godard cambiou o mundo do cinema, retorceu os seus límites e obrigou a repensar case todo.

Unha carreira lonxeva e maxestosa como a de Angela Lansbury, que debutou en 1949 en Hollywood, na versión norteamericana de Luz de gas, vén de rematar. Neste 36º Cineuropa queremos lembrar esa faciana torva e espléndida de Angela Lansbury co filme que lle supuxo o seu segundo nomeamento ao Óscar: The Manchurian Candidate (O mensaxeiro do medo).

Talvez xa crían vostedes que, en cuestión de maratóns, en Cineuropa xa o viran todo. Agarden ao que lles temos preparado para a longa noite do venres 18: o regreso de Neil Marshall (Dog Soldiers) en The Lair, con criaturas alieníxenas convidadas ao club da guerra de Afganistán entre norteamericanos e muxahidíns, con moitos ecos de A cousa de John Carpenter; o asasino que actúa en A noite do 12, do gran Dominik Moll, cunha secuencia inicial que remite ao mellor universo Halloween; un barco con cadea de presos e criaturas mutantes na macrofesta coreana de hemoglobina Project Wolf Hunting; a nosa cita xa ineludible co cinema de terror mexicano vintage na xoia fantastique El hombre y el monstruo.

E tres sorpresas. Garantímoslles que van dar moito que falar. Nalgún caso mesmo advertimos do seu carácter extreme. Primicias que os afeccionados ao medo van lembrar moito tempo alén do intre no que abandonen o templo do terror no que se converte o Principal durante as 12 horas do noso maratón.

Ver máis

Este 2022 Cineuropa recoñece a Ana Belén, Lois Patiño, Joâo Pedro Rodrigues e Charo López.

Unha ollada á historia das salas de proxección de Compostela e ás principais rodaxes nas que a cidade ten protagonismo.

Este ano podes gozar de novo de Cineuropa en Filmin!

Atoparás unha escolma de grandes películas de diferentes seccións do festival en www.filmin.es/festival/cineuropa